Column Wat is waarheid?
31 juli 2016
Wat is waarheid?
‘Hij die niet kan liegen, weet niet wat de waarheid is”. Friedrich Nietzsche
Godsbewijs? De “historische” Jezus? Was Jezus getrouwd met Maria Magdalena en hadden zij kinderen? Overtuigde atheïsten, twijfelende agnosten.
Wat is waarheid? Pontius Pilatus waste zijn handen in onschuld toen Jezus, de Weg, de Waarheid en het Leven, voor hem stond. Er zijn ook mensen zoals Stefan Sanders, die schoorvoetend hun voet weer binnen de kerken durven te zetten. En verslag leggen van hun zoektocht in Trouw, mijn lijfkrant. Ik kan mij één uitzondering bedenken om de waarheid niet te vertellen. De “plicht” om te liegen. Om het leven van mensen te redden. Namelijk de ‘goede’ Amsterdammers in de 2e WO die met een stalen gezicht beweerden dat er geen Joden bij hen ondergedoken zaten. Na het bezoek van de Nazi’s kwamen de Joodse onderduikers echter uit de krochten van het huis tevoorschijn.
We leven in een wereld waar de leugen, de angst, wantrouwen en onwetendheid regeren. Matchfixing (voetbal), dopingschandalen (Rusland, cyclisme), gebruik van kankerverwekkende stoffen (Teflon, DuPont), frauduleuze wanpraktijken, belastingontduiking en oplichterij. Verrijking ten koste van en over de ruggen van anderen heen. Of, de wereld op zijn kop, Oliver Twist en zijn partners in crime, die, in opdracht van Fagin, alles moesten jatten (= handen) waar zij hun hand op konden leggen. En zo zijn er ook de moderne Robin Hoods die van de nieuwe rijken stelen. En de nieuwe paupers die zich hiermee rijk rekenen. De Ware Religie, de Ware Islam, IS? Een deel van de islamitische oema (geloofsgemeenschap) heeft zich terecht gedistantiëerd van de wreedheden begaan door IS-aanhangers, in naam van Allah (uu akbar = God is groot). Een God van liefde en vrede, laat zich echter niet voor het strijdkarretje van mensen spannen.
Het begint bij de opvoeding. Kinderen in verantwoordelijkheid opvoeden. Ze leren eerlijk en oprecht te zijn. Kinderen kopiëren, imiteren het gedrag, het voorbeeld van hun ouders. In sommige landen bestaat het fenomeen kindsoldaten, jeugdige strijders (ook IS). Ze worden geïndoctrineerd, gehersenspoeld, om anderen te haten en te doden. Waar IS of onze overheid meent te moeten beschikken over het leven van haar burgers, in casu het leger, gaan zij hun boekje te buiten. Gaan zij op Gods zetel zitten. Het leven is een geschenk en het domein van God. Als Pandora’s doos eenmaal opengaat, de beerput, manifesteert alle ellende van de wereld zich. Zonder weerga. Mahatma Gandhi’s twee concepten om in te zetten tegen de Britse, koloniale overheersing van India, waren a-himsa (geweldloosheid) en satya-graha (waarheidsliefde). Een geweldloze strijd, inspanning voor een goede zaak, onafhankelijkheid, autonomie, kweekte veel good will bij de publieke opinie.
In Zuid-Afrika leidden Nelson Mandela en bisschop Desmond Tutu de Waarheidscommissie, die de doofpot moest openen, de waarheid boven tafel krijgen en moest resulteren in de ver-zoen-ing tussen zwarte en witte Zuid-Afrikanen. Ligt de waarheid in het midden of moeten we, coűte que coűte, aan waarheidsvinding doen? Geloofwaardig, integer zijn in een wereld waar de leugen regeert wekt in elk geval de indruk dat je uiterst best doet. Een leugentje om bestwil mag, denk ik, zolang we er de ander(en) niet door schaden. Dus niet: de waarheid geweld aandoen, maar hem uitspreken. Alleen niet, als je het leven van anderen kunt redden.
“Als je de waarheid vertelt, hoef je niets te onthouden”.
Mark Twain
Jean-Paul Kruk