Zachtheid

                                                “Wie het kleine ziet, heeft inzicht.
                                                 Wie in zachtheid verblijft, heeft kracht.”
                                                                                                           Lao Tze

Ik zou ze in 2018 in de etalage zetten: zachtheid, tederheid en mildheid. Naast schoonheid noem ik ze de waarden van het hart.  Geen kwaad met kwaad vergelden. Maar het kwade overwinnen door het goede. Door zachtheid.  Niet verbitterd raken, niet je hard verharden, maar zacht blijven, ook als het gebroken wordt. Het zachte water dat de harde rots erodeert.  Of: in de geloofstaal van Huub Ooster huis die zachtheid als kracht markeert en het licht in het donker laat schijnen:

                                              “Wek mijn zachtheid weer …
                                               Dat ik zie wat is en toevertrouw
                                               En het licht niet haat.  
                                               Wek mijn zachtheid weer.”

Johan Fretz, de cabaratier en auteur, in Suriname geboren, en Ruard van Ganzevoort, theoloog, Eerste Kamer voor Groen Links, pleiten voor ‘radicale zachtmoedigheid’ in een samenleving waarin hard heid, verharding en verruwing hand in hand gaan. Zelf schreef ik in 2016 een pleidooi voor ‘zacht- moedigheid en authenticiteit’. Een wrede, harde en gewelddadige wereld die reparatie, heling behoeft, heeft zachtheid broodnodig. Zachtmoedigheid resoneert in de Bijbel, in het Oude Testament bij Mozes (“de zachtmoedigste mens op aarde”, maar hij heeft wel een Egyptenaar gedood) en bij Jezus in het Nieuwe Testament: Mattheus 11: 29, “… want  ik ben zachtmoedig en nederig van hart …”, in een contekst waarin mensen moe en belast zijn. Bovendien zie ik het terug in het document “Werken aan een rechtvaardige  vrede”  van Kerk en Vrede: “ …. Voor creatieve en zachtmoedige mensen …”.

In de Ark-gemeenschap die Jean Vanier stichtte voor verstandelijk beperkten, onder meer voor mensen met het Syndroom van Down, zien we het. Henri Nouwen heeft ook ontdekt dat  deze mensen een sieraad voor de mensheid zijn.  Jezus visualiseert een weg uit de macht-door-geweld. De weg naar een oprecht leven (authenticiteit) is een weg van vertrouwen, vrede, geduld en zachtmoedigheid. Een weg van delen en compassie. Zachtheid wekken is liefde toelaten in je hart. Synoniemen van zachtheid zijn tederheid en mildheid. Waarover in latere columns in 2018 meer. 

Met zachtheid kan elke twist worden beslecht. “We denken teveel  en voelen te weinig. Meer dan de machinerie, dan slimheid, hebben we vriendelijkheid en zachtheid nodig”, aldus Charlie Chaplin.
Hans Stolp verwoordde zachtheid zo: “Soms voel ik onverwacht een stille vrede, een zachte kracht die mij omhult en raakt.” “De zachte krachten zullen zeker winnen …”, zei Henriȇtte Roland Holst al. In een gebed klinken de volgende woorden van zachtheid, om na te zeggen, door: “… Jezus vertelt .. Wees zacht , af en toe, en luister … dat wij met zachtheid  naar de wereld kijken …  … hoe wij elkaar kunnen helpen  … om deze wereld … een beetje mooier te kleuren”.

14 januari 2018

Mammon

Mammon heeft wederom gewonnen van veiligheid. Nee, ik heb het nu niet over Groningen maar over de Paashaasrotonde in Nieuw Sloten. Ondanks insprekers (de profeten van deze tijd?) die er op wezen dat het ontwerp van de nieuwe rotonde levensgevaarlijk is voor de zwakkere verkeersdeelnemers heeft de commissie Infrastructuur en Duurzaamheid(?) toch ingestemd met het ontwerp. Het verkeer moet snel snel, want tijd is geld en geld is onze nieuwe god waar we af en toe iets aan moeten offeren.

"Wat nu?" vroeg ik mij af. "Bidden dat er geen ernstige ongelukken gebeuren" zei een mede strijder. Tja, bidden om Gods ingrijpen. Ik moet toe geven dat het een mooi beeld zou zijn als wij onder leiding van onze stadsdeel pastor op de rotonde zouden gaan staan bidden. Onder de kop "protesterende protestanten" zouden wij er zeker de Westerpost mee halen. Misschien wel AT5. Of, als de redactie "buiten de ring" tijd heeft, heel misschien wel het Parool.

Ook ik verlang nog wel eens naar dat goede oude Opperwezen uit het oude testament. Hij, want toen nog onbetwistbaar een hij, bemoeide zich destijds actief met het aardse leven. Zette een reeks van 7 plagen in als politiek drukmiddel of, als het hem helemaal niet zinde, zette hij gewoon de hele boel onder water, terug bij af.

Maar als bidden zou helpen om leed te voorkomen zou ik nu onmiddellijk een mooi gelegen klooster zoeken en 24/7 aan het bidden slaan.

Er zijn boekenkasten vol geschreven over de vraag waarom er kwaad in de wereld is. Ook ik heb daar geen bevredigend antwoord op. Maar van sommige dingen is het evident dat ze door mensen zelf veroorzaakt worden. Toen er bij mij was ingebroken dacht ik ook niet; "o, niet genoeg gebeden", maar; "dit is iets dat mensen elkaar aandoen". Ook bij deze turbo rotonde is het duidelijk. Mensen die zo'n gevaarlijk plan bedenken én de jaknikkers die met zo'n plan instemmen zijn zelf verantwoordelijk voor de eventuele verschrikkelijke gevolgen. Daar helpt geen lieve heertje tegen.

Henny Ridderikhoff

Reageren? e-mail: 

10 december 2017

Geëerd met een naam

In Amsterdam zijn wel dertienhonderd bruggen die geen naam dragen. Sommige hebben die een tijd lang al wel, zoals de Blauwbrug bij de Stopera. Pas kortgeleden kwam ik aan de weet dat de ontwerper daarvan, de architect Springer, nog een brug ontworpen geeft. Die ligt aan het einde van de Emmalaan, waar je het Vondelpark binnengaat. Een paar weken geleden heeft ook die brug een naam gekregen, al heette die in de volksmond Willemsbrug, omdat daar vroeger het Willemspark lag.

Voor bruggen zonder naam kunnen voorstellen worden ingediend. Pauline Brouwer kwam op het idee om er de naam Diaconessenbrug aan te geven. Vlakbij stond het Lutherse Diaconessenhuis, waar haar moeder tot haar huwelijk als diacones aan verbonden is geweest en aan de andere kant van het Vondelpark, aan de Overtoom, stond het Hervormde Diaconessenhuis.

De diaconessen leefden zoals kloosterlingen: zonder inkomen, ongehuwd en onderdanig aan de hoofdzuster en het bestuur. Een leven van totale toewijding, waarvoor zo'n eerbetoon meer dan op zijn plaats is. Het stadsdeel Oud-Zuid had een plechtigheid georganiseerd, waarbij de naambordjes op beide leuningen werden onthuld door de initiatief neemster en de voorzitter van de stadsdeelcommissie en door een luthers en hervormde theoloog, die beiden iets vertelden over de geschiedenis van deze dienstbare vrouwen. Waarbij niet onopgemerkt kon blijven dat dit initiatief nooit genomen zou zijn, als Paulines moeder niet op een dag de liefde van haar leven had ontmoet. Dat betekende in die tijd, zoals voor alle werkende vrouwen, dat er een einde kwam aan het dienstverband, tegelijk met de vervulling van een eigen, persoonlijk leven.

R.J. Bakker

 Reageren? e-mail:

12 november 2017

Wereldverbetereraars

“Zalig de vredestichters, want zij zullen kinderen Gods genoemd worden.”| (Mattheüs 5: 9)

Wereldverbeteraars. Hemelbestormers. Luchtfietsers. Idealisten. Komt er anno 2017 nog eens om. Tegelijkertijd met de expositie ‘Wereldverbeteraars’ in de Nieuwe Kerk in Amster dam, verscheen het boekje met dezelfde titel van Bas Heijne. We hebben het over drie iconen: Mahatma (Grote Ziel) Gandhi, ds. Martin Luther King en Nelson Mandela. Zij hebben geschiedenis geschreven. Tot op de dag van vandaag gelden ze als een lichtbaken, een moreel ijkpunt, dat lijkt los te staan van de historische context. Voor de meeste mensen staan ze voor een overtuiging, een morele kracht (incl. moreel gezag) , een voorbeeld voor een ieder die zich verzet tegen de status quo waarbij ongelijkheid in stand gehouden wordt en discriminatie goedgepraat en weggewuifd. Op alle drie laat de ethiek van Jezus, een rolmodel, met name in de Bergrede, zijn sporen na. Hun gedachtengoed was in hun tijd echter niet onomstreden, impopulair zelfs. Wat is hun betekenis, hun relevantie, hun erfenis voor onze tijd?

Hun morele boodschap van geweldloosheid, kalmte, liefde en menselijke waardigheid tegen over ongegronde haat, agressie en blinde woede?

De drie mannen hebben elkaar immers nooit persoonlijk ontmoet, maar ze hebben veel met elkaar gemeen. En hebben elkaar diepgaand beïnvloed. Er lopen veel lijntjes tussen hen.

Ten eerste, waren ze alle drie intellectueel. Studeren, lezen, reflecteren, waren inherent deel van hun DNA.

Ten tweede, hun opvatting over hun eigen gezag. Bij leven groeiden ze uit tot de morele leider van wereldformaat, bijkans iconische figuren, en betekenis krijgen voor talloze mensen die hen niet kenden. Die hun achtergrond en huidskleur niet deelden , laat staan hun strijd.

Ten derde, de belangrijkste band tussen de drie is de figuur Gandhi, de erflaat zelf. Zijn invloed op de twee anderen is bepalend geweest. Hij was de ware revolutionair in het denken over verzet tegen rechtvaardigheid. Alle drie waren ze praktische idealisten, met gogme. Principieel, dan weer pragmatisch of opportunistisch. Al naar gelang de omstandigheden en de context.

De erfenis van deze iconen, hun gedachtengoed (net als dat van de hippies), is juist in onze tijd bij uitstek radicaal., omdat het tegen onze al te menselijke neigingen ingaat. Hun grootsheid schuilt er niet zozeer in dat ze dit gedachtengoed omarmd en ontwikkeld hebben, maar dat ze werkelijk geprobeerd hebben het te verwezenlijken. Opofferingsgezindheid, humaniteit en hoop waren integraal deel van hun levenshouding. Soms lieten ze zich inspireren door hooggestemde, religieuze noties (bijv. de ethiek van Jezus in De Bergrede) en politieke vergezichten (‘I have a Dream’), zo nu en dan raakten ze aan de mystiek, maar ze vergaten de mens nooit. Zij hielden ons, net als Jezus, een spiegel voor. Wij zijn net zozeer een voorbeeld geweest als zij een voorbeeld voor ons zijn. ”De maatschappij veranderen is niet het moeilijkste wat er is, het moeilijkste is jezelf veranderen”, zo sprak Mandela, kort voor zijn afscheid als president van Zuid-Afrika. De erfenis van alle drie is doordrongen van dit besef. Het is ook een opdracht voor ons. Dat het anders kan. Dat het anders moet. Schatplichtig zijn wij aan hen: Mooi, zacht, lief, geweldloos en teder mens, durf te leven!

Jean-Paul Kruk

Reageren? e-mail: