Column De empathische samenleving

16 augustus 2020

Jean Paul Kruk

 De empathische samenleving

Een cultuur kan hoog heten, ook al brengt zij geen techniek en geen beeldhouwkunst voor. Maar een cultuur kan niet hoog heten, als zij de barmhartigheid mist.

Huizinga

Het gehalte van ons mededogen is de toetssteen voor de kwaliteit van ons eigen leven en voor het beschavingsniveau van onze samenleving. Waar mensen meedogenloos met zichzelf en anderen omgaan, glijdt een beschaving af naar barbarij, naar geweld.

 

In 2016 schreef Jesse Klaver (Groen Links) een boek met dezelfde titel als die van mijn column: een pleidooi voor meer empathie, mededogen en barmhartigheid in onze samenleving. De mate van presentie van deze waarden bepaalt mede de mate van welzijn en beschaving in een maatschappij. Een appel voor gelijke kansen en het overbruggen van tegenstellingen in onze gepolariseerde samenleving. Voor meer “wij” en minder “ik”, ego.. Je invoelen, inleven, invoelen in de ander, je verplaatsen in de ander, is één van de moeilijkste dingen die er zijn, maar een ‘must ’ om de ander te begrijpen. Voor intermenselijke relaties. Inlevingsvermogen verbindt onze harten.

 

Verschillende instanties delen volgens mij in de malaise. De Belastingdienst heeft meer (dere akkefietjes) op haar kerfstok. Van het etnisch profileren, tot het ten onrechte stigmatiseren van burgers als “fraudeurs”. Standaardisering in beantwoording van correspondentie, puur formeel, zakelijk en pragmatisch, in plaats van inhoudelijk op brieven ingaan, zich empathisch tonen. Ik zie en voel het bij andere instanties ook. Waarom niet meer de menselijke maat toepassen?

 

Hier valt een wereld te winnen. Ik pleit vurig voor een herwaardering van het hart, het gevoel, in plaats van puur te rationaliseren. Wil je ”wu wei’ (Chin. harmonie) eenheid, diversiteit en inclusiviteit nastreven, dan is balans van gevoel en verstand essentie. Het verstoren van het evenwicht schuurt: disbalans, chaos.

 

We hebben een nieuw beschavingscharme-offensief, een moreel kompas en dito, moreel gezag, moreel leiderschap nodig, Het upgraden van goede omgangsvormen- en normen (de Gulden Regel) zou dienstig zijn. Het oefenen in deugden, waarden (Galaten 5: 22, de vruchten van de Geest), deze internaliseren, ons eigen maken en cultiveren. Geloofsopvoeding. De schoolvakken omgangs- en burgerschapskunde zouden hierbij uitstekend van pas komen, door ze te verankeren in het curriculum in het onderwijs. Om jongeren zo voor te bereiden op het echte leven. Bovendien zou i.t.t. ontlezen, de belangstelling voor het lezen van boeken jonge mensen naast slimmer en grappiger ook empathischer maken. Gevoeliger voor het leed, de pijn en het verdriet van anderen. Wat ten bate komt van de kwaliteit van het goede leven, een betere sameleving en een mooiere wereld, in zachte pastels of regenboogkleuren. We geven elkaar het geschenk van onze zachtmoedigheid, onze authenticiteit..

 

 Jean-Paul Kruk

 

Reageren? e-mail:

Column Die zijn lelijk

21 juni 2020

Robert-Jan Bakker

 

DIE ZIJN LELIJK

Nog hoor ik het mijn Afrikaanse collega uit Zaïre, nu Democratische Republiek Kongo, uit de grond van zijn hart zeggen: ‘die zijn lelijk’. Het spijt me dat ik vergeten ben welk volk. Dit voorbeeld is me bijgebleven: discrimineren zit ons in het bloed. Er was een tijd dat die discriminatie al begon bij het naburige dorp of de volgende stad. Zoals Katwijk en Rijnsburg, Zwolle en Deventer. Wat rivaliteit had kunnen blijven, liep vaak uit op vijandschap.

Intussen kun je er als persoon met een blanke huid wel mee omhoog zitten dat we een koloniale geschiedenis achter de rug hebben vol onderdrukking en uitbuiting van gekleurde door witte mensen. De feiten spreken een duidelijke, beschamende taal. Daar moet iedereen, persoonlijk en publiek, kennis van nemen.

In de kerk kun je alleen maar redenen vinden om iedere mens als gelijk aan de andere te zien. Door de leer van de schepping kun je van niemand zeggen dat die niet door God geschapen is. Als die kerngedachte uit het Oude Testament nog niet voldoende overtuigt, lezen we in het Nieuwe Testament dat verschillen tussen mensen wegvallen door de band met Jezus Christus. Nationaliteit, huidskleur of geslacht geven dan niet meer de doorslag. Toch hebben de meesten van ons nog herinnering aan het christelijke land waar apartheid jarenlang de norm was: blanken waren meer dan getinte mensen.

Ook de gruwelijke slachting in 1994 van naar schatting driekwart miljoen Tutsi’s in Rwanda door landgenoten die net zo’n donkere huidskleur hadden als zij, de Hutu’s, is velen van ons bijgebleven. Het is net zo raadselachtig als dat de Engelsen de bevolking in Ierland, even blank als zij zelf, met hun macht tijden lang hebben onderdrukt. Het zijn voorbeelden uit onze gezamenlijke geschiedenis. Die zouden kunnen suggereren dat de aarde niet geschikt is voor samenleven in vrede en rechtvaardigheid. De vraag is of we die gedachte volgen of nog altijd durven geloven in het koninkrijk van God. Of we zien dat er ook de kans is om van de fouten van vroeger te leren.

 

R.J. Bakker

 

 Reageren? e-mail:

Column Dienstbaarheid

17 mei 2020

Jean Paul Kruk

 DIENSTBAARHEID

 

”Ïk besta in de ogen van de ander” (Dirk de Wachter)

Als er iets is wat we hebben gezien in de afgelopen maanden, is het hoeveel de ander en ik voor elkaar betekenen.

Coronavirus en crisis Associaties met de zwarte Dood, de Pest, met elkaar verhalen vertellen: Decamerone. Een Intelligente lockdown”, 7, 8 weken lang. Thuisonderwijs, fitness en werken. Een nieuwe corona-taal (latijn: corona=krans) met woorden zoals ‘coronakapsel’, ‘quarantinderen’ en ‘raamdez-vous’. We vierden 75 jaar vrijheid thuis. Genoten van een internationale songfestivalshow voor het geannuleerde Eurovisie Songfestival 2020 (thema: ’open up’) in Rotterdam, Nederland. ‘Eurovision : Europe shine a light’ inclusief Duncan Laurence, Ilse de Lange en clips van 41 artiesten met persoonlijke boodschappen live vanaf het Mediapark in Hilversum, Nederland.

Januskop Deze crisis heeft twee gezichten: angst, onzekerheid, verdriet, verlies (geliefden, baan, omzet etc), maar het is ook een uitdaging, biedt perspectief, kansen, presenteert creativiteit en veerkracht anderzijds. Een lesje in nederigheid, maar evenzeer in dienstbaarheid: van alle kanten komen er hulpvragen en bieden professionals en vrijwilligers praktische hulp aan. Zoals het platform # niet_alleen. Ook kerken en christenen nemen hun verantwoordelijkheid.In navolging van Jezus, die niet kwam om te heersen, maar om te dienen. Zo zijn er verbondenheid, solidariteit en saamhorigheid met elkaar om deze crisis draaglijker te maken. Chapeau voor onze zorgverleners en allen die hun bijdrage leverden om een voor velen, zeker ook ouderen, fysiek en verstandelijk beperkten en andere kwetsbare groepen, heel moeilijke tijd, goed door te komen!.

Zelfreflectie. Het besef van wat de zin, van de meerwaarde van het leven is, diep doorgedrongen tot in de haarvaten van onze samenleving. Omzien naar, zorg, aandacht voor en toewijding aan elkaar. Medemenselijkheid: Er zijn voor anderen met (opr)echte betrokkenheid vanuit het hart.

Routekaart. Versoepelen van de coronamaatregelen. Exit-strategie. “Voorzichtigheid nu is beter dan spijt achteraf”, volgens minister-president Mark Rutte. Geleidelijk ging onze samenleving met ingang van 11 mei j.l. weer open, Hopelijk met een goed gevolg, de komende maanden.

We omarmen de lichtpuntjes: er is licht aan het einde van de tunnel. Er gloort hoop. Liefde heelt, verbindt.

Dít virus, van de liefde, verspreiden, deze taal, van de liefde, spreken, dát is onze opdracht, onze missie, als christenen.

We bestaan in de ogen van de ander, bij de gratie van God.

 

 Jean-Paul Kruk

 

Reageren? e-mail:

Column Bij het overlijden van mijn vader

19 april 2020

Henny Ridderikhof

Bij het overlijden van mijn vader

Een paar keer per jaar ben ik aan de beurt voor de column van de website van onze kerk. Zo ook deze week. Maar mijn hoofd staat nu even na iets anders want op 4 april jl. is mijn vader overleden. Niet aan het gevreesde virus voor wie zich dat afvraagt. Wel is het rouwen in deze tijd van de intelligente lockdown extra zwaar omdat grote bijeenkomsten én knuffelen nu niet mogelijk zijn. Bovendien is het aantal overledenen in de afgelopen weken uitzonderlijk hoog geweest , het hoogste aantal sinds de hongerwinter. Vele families zijn, juist in deze loodzware periode, in de rouw. Daarom kies ik er voor om deze keer een gedicht van Toon Hermans te publiceren dat mijn vader altijd erg mooi vond en dat ik ook heb voorgelezen op zijn uitvaart.

Henny Ridderikhoff

 

Er moet toch 'n plek zijn, 'n land of 'n rijk
Waar iedereen happy is en iedereen gelijk
Er moet toch zo'n plek zijn, of dacht je van nee
ik weet het niet zeker, maar ik heb zo'n idee

Er moet toch 'n plek zijn, heel ver hier vandaan
Daar kookt nooit wat over, daar brandt nooit wat aan
Geen vel op de melk en geen vlieg in je thee
Ik weet het niet zeker, maar ik heb zo'n idee

Er moet toch 'n plek zijn, misschien wel heel hoog
Daar krijg je in 't bad nooit meer zeep in je oog
Er is altijd plezier en papier op de plee
‘k Weet ‘t niet zeker, maar ik heb zo'n idee

Er moet toch 'n plek zijn, vèr weg zeggen ze
Daar glijdt nooit je broek van je kleerhangertje
Het kan er niet tochten en d'r is geen tv
‘k Weet ‘t niet zeker, maar ik heb zo'n idee

Er moet toch 'n plek zijn, zo kinderlijk speels
Daar loopt nooit de rits van je gulp uit de rails
En niemand is hongerig en niemand blasé
Ik weet het niet zeker, maar ik heb zo'n idee

Er moet toch een plek zijn van 'n ander allooi
Ver weg van de haat en het kleine geklooi
Geen roddels, geen pijn en geen ach en geen wee
Ik weet het niet zeker, maar ik heb zo’n idee

En als je daarboven opnieuw bent ontwaakt
En je denkt aan wat heb ik me te sappel gemaakt
Dan begrijp je de sores die je had hier benee
Ik weet het niet zeker, maar ik heb zo'n idee

Daar is alles anders, de poen en de sex
Je gaat er ook heen zonder traveller-cheques
Maar als d’r één gaat, roep ik nooit 'mag ik mee'
Want ik weet het niet zeker, maar ik heb zo’n idee.

 Toon Hermans

 

Reageren? e-mail: 

Column Tot het voorbij is

15 maart 2020

Robert-Jan Bakker

TOT HET VOORBIJ IS

Bij het ouder worden kan de gedachte post vatten dat je alles al een keer hebt meegemaakt. Toch blijkt dit regelmatig niet te kloppen, zo onverwacht als het leven soms kan uitpakken. Deze dagen is dat ondubbelzinnig het geval. Zelfs de oudsten onder ons, die de oorlog nog hebben meegemaakt, zullen niet eerder hebben beleefd dat de kerk op zondag gesloten blijft. Zij kunnen vertellen dat de kerken in de oorlogsjaren juist voller zaten dan de tijd daarvoor. Wel gek trouwens dat je nu moet willen dat er niet meer dan honderd mensen naar de kerk toekomen.

De angst kan toeslaan, om uiteenlopende redenen. De eerste is natuurlijk de vraag of wij zelf van dat corona-virus ziek kunnen worden en anders wel mensen met wie we een hechte band hebben. Het hemd blijft altijd nader dan de rok. Maar ook voor de wijdere kringen van het leven geldt deze dagen een intense bezorgdheid. Werk en inkomsten vallen zo maar ineens voor velen weg en wie van een pensioen leven, weten dat de koersval van de aandelen een aanslag betekent op de pensioenfondsen, die toch al moeite hebben om het benodigde geld binnen te krijgen om aan de uitkeringsverplichtingen te kunnen voldoen.

Waarheden als koeien, die eerder aan leeuwen en beren doen denken. Historische voorbeelden kunnen helpen om meer zicht op deze nieuwe situatie te krijgen, maar een bekende krantencolumnist geeft vandaag de Franse president ervan langs om een vergelijking te trekken met de Spaanse griep uit 1918/1919, die oneindig veel slachtoffers maakte. In Nederland bezweken er dertigduizend mensen aan.

Waar geloof een rol speelt, wordt vaak geschamperd dat je toch niet in een God kunt geloven, als er zoveel tegenspoed is. Wie het geloof niet kwijt wil, kan er hoop in vinden. Dan zijn er stemmen te horen die vooruit helpen kijken naar de tijd dat we op deze akelige periode kunnen terugkijken. De tijd die nu vrij valt door alles dat niet door kan gaan, kunnen we benutten voor wat lang niet aan bod is gekomen. We krijgen de kans om vooruit te denken hoe we zaken anders zouden willen aanpakken. Met hulp van God en mensen, want juist in de crisis hebben we elkaar nodig en kan geloof het vertrouwen geven dat we er niet alleen voor staan. ‘Altijd is er dit stil gezelschap’, schreef een Amsterdamse dominee tachtig jaar geleden, aan het begin van de oorlog. ‘Het gaat met ons mee de diepten door en over de hoogvlakten.’

 

R.J. Bakker

 

 Reageren? e-mail: